Zarys problematyki – kolej wąskotorowa w Polsce: tradycja, obecny stan, dominująca rola turystyczna

Koleje wąskotorowe stanowią szczególny element polskiego systemu transportowego. Ich historia sięga XIX wieku, kiedy to linie o nietypowym rozstawie torów służyły przede wszystkim do obsługi lokalnych gałęzi gospodarki – rolnictwa, leśnictwa czy przemysłu wydobywczego. Z czasem pełniły także funkcję komunikacyjną, zapewniając transport mieszkańcom mniejszych miejscowości i terenów oddalonych od głównych szlaków kolejowych.

Transformacja gospodarcza lat 90. XX wieku doprowadziła jednak do gwałtownego spadku znaczenia kolei wąskotorowych. Wiele z nich zostało zlikwidowanych, część zaś – przejęta przez samorządy, stowarzyszenia czy fundacje – zaczęła funkcjonować jako atrakcja turystyczna i element dziedzictwa kulturowego. Obecnie większość czynnych linii wąskotorowych kursuje sezonowo, głównie w okresie letnim, i pełni przede wszystkim funkcje rekreacyjne. Przykłady to m.in. Kolej Rogowska, Żuławska Kolej Dojazdowa czy Bieszczadzka Kolejka Leśna.

Nowa wizja Ministerstwa Infrastruktury

Ministerstwo Infrastruktury zapowiada obecnie odejście od wyłącznie turystycznego postrzegania kolei wąskotorowych. W projektach nowelizacji ustaw kolejowych pojawia się koncepcja ich wykorzystania również jako lokalnych przewoźników pasażerskich – obsługujących regularne połączenia, choć niekoniecznie całoroczne. Ma to pozwolić na lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury, zwiększenie mobilności mieszkańców obszarów peryferyjnych oraz odciążenie transportu drogowego.

W ostatnich miesiącach pojawiły się propozycje legislacyjne mające na celu rozszerzenie kompetencji asesorów sądowych. Zgodnie z nimi asesorzy mogliby orzekać nie tylko w sprawach mniej doniosłych, jak dzieje się obecnie, lecz także w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, dotyczących demoralizacji i czynów karalnych nieletnich, przymusowego leczenia osób uzależnionych oraz w innych sprawach należących do sądu opiekuńczego na podstawie odrębnych ustaw.

Stanowisko wobec tych propozycji zajął Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych, który w swojej opinii wyraził krytyczne zastrzeżenia. Wskazano, że projektowane zmiany rodzą poważne wątpliwości natury konstytucyjnej oraz systemowej – dotyczą one w szczególności braku pełnych gwarancji niezawisłości asesorów sądowych, a także sposobu ich mianowania, w którym uczestniczy obecna Krajowa Rada Sądownictwa.

Celem niniejszego artykułu jest analiza wskazanych problemów prawnych:

omówienie statusu asesora sądowego w polskim porządku prawnym,

przedstawienie zakresu planowanych kompetencji i ich doniosłości,

zbadanie wątpliwości konstytucyjnych oraz zagrożeń dla prawa do sądu,

a także wskazanie możliwych kierunków zmian, które mogłyby zapewnić lepszą ochronę praw jednostki przy równoczesnym usprawnieniu funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.

W ostatnich latach hulajnogi elektryczne stały się jednym z najpopularniejszych środków transportu w polskich miastach. Szybkość, łatwość wypożyczenia oraz brak konieczności posiadania pojazdu na własność sprawiają, że korzystają z nich zarówno dorośli, jak i dzieci. Dynamiczny rozwój tego rynku pociąga jednak za sobą wzrost liczby zdarzeń drogowych, w których uczestniczą użytkownicy e-hulajnóg.

Szczególnie niepokojący jest udział nieletnich w takich wypadkach. To oni często są zarówno sprawcami, jak i poszkodowanymi. Brak doświadczenia, niedostateczna znajomość przepisów oraz niewystarczające zabezpieczenia techniczne skutkują tym, że ryzyko urazów i kolizji w tej grupie wiekowej jest wyjątkowo wysokie.

Dyskusja publiczna coraz częściej koncentruje się na tym, jak prawo powinno reagować na ten problem. Wśród propozycji zmian pojawia się m.in. wprowadzenie obowiązkowych kasków ochronnych dla dzieci. Rozwiązanie to może zmniejszyć ciężar obrażeń doznawanych w wyniku wypadków, ale nie usuwa podstawowych trudności prawnych i praktycznych związanych z odpowiedzialnością nieletnich użytkowników hulajnóg oraz ich opiekunów.

Awans polskich klubów do fazy grupowej europejskich rozgrywek, takich jak Liga Konferencji Europy UEFA, to wydarzenie o dużym znaczeniu społecznym i medialnym. Dla kibiców stanowi ono nie tylko emocjonujące przeżycie sportowe, ale także element wspólnotowego doświadczenia. Problemem pozostaje jednak ograniczony dostęp do transmisji – wielu widzów nie może bezpłatnie śledzić meczów swoich drużyn w telewizji otwartej. Pojawia się więc pytanie, czy i w jaki sposób prawo powinno gwarantować obywatelom możliwość oglądania wydarzeń sportowych o szczególnym znaczeniu dla społeczeństwa. W tym kontekście istotne są zarówno inicjatywy legislacyjne podejmowane w polskim Sejmie, jak i procedury notyfikacyjne toczące się na szczeblu Unii Europejskiej.