Gwarancja ubezpieczeniowa stanowi podstawowy instrument ochrony klientów biur podróży na wypadek niewypłacalności touroperatora. Dotychczasowe przepisy zakładały, że przedsiębiorca turystyczny zobowiązany jest do posiadania jednej gwarancji o odpowiednio wysokiej wartości, która ma pokryć roszczenia wszystkich klientów. Rozwiązanie to, choć przejrzyste, bywało dla mniejszych podmiotów obciążeniem finansowym, ponieważ wymagało zawarcia umowy na znaczną sumę zabezpieczenia.

Planowane zmiany wprowadzają istotną modyfikację – touroperatorzy będą mogli korzystać z kilku mniejszych gwarancji ubezpieczeniowych, które łącznie spełnią wymóg ustawowy. W założeniu ma to ułatwić przedsiębiorcom dostęp do rynku zabezpieczeń, zwiększyć elastyczność i zmniejszyć koszty jednostkowe. Jednocześnie nowe rozwiązanie rodzi jednak poważne pytania o praktyczne funkcjonowanie systemu, w szczególności o koordynację działań między gwarantami oraz o zakres ich odpowiedzialności.

Okres wakacyjny to dla wielu przedsiębiorców czas szczególnie trudny pod względem organizacyjnym. Z jednej strony pojawiają się niezapowiedziane kontrole ze strony instytucji państwowych czy kontrahentów, z drugiej – w tym samym czasie wielu kluczowych pracowników korzysta z urlopu wypoczynkowego. Powoduje to realny problem: brak osób najlepiej zorientowanych w określonych sprawach w chwili, gdy ich obecność jest nagle niezbędna. W praktyce pracodawcy często wychodzą z założenia, że nie mogą ingerować w urlop pracownika, uznając go za okres całkowicie chroniony. Tymczasem przepisy Kodeksu pracy przewidują sytuacje, w których pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu, a obowiązkiem zatrudnionych jest podporządkowanie się takiej decyzji. Warto więc przyjrzeć się bliżej ramom prawnym tej instytucji, aby odróżnić jej legalne zastosowanie od ewentualnych nadużyć.

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawił się projekt ustawy o sprawiedliwym dostępie do danych i ich wykorzystywaniu. Projekt ten ma na celu stworzenie ram prawnych, które umożliwią skuteczne stosowanie Data Act, czyli unijnego rozporządzenia regulującego zasady dostępu do danych i ich udostępniania. To dobry moment, aby przyjrzeć się bliżej, jakie znaczenie ma planowana regulacja dla polskiego porządku prawnego oraz jakie konsekwencje przyniesie dla przedsiębiorców, konsumentów i administracji publicznej.

Od 1 stycznia 2026 r. przedsiębiorcy korzystający z samochodów spalinowych w działalności gospodarczej będą musieli zmierzyć się ze znaczącym ograniczeniem podatkowym. Na mocy przepisów uchwalonych w ramach tzw. Polskiego Ładu, limit kosztów uzyskania przychodów związanych z leasingiem oraz amortyzacją takich pojazdów zostanie obniżony do kwoty 100 tys. zł. Obecnie limit wynosi 150 tys. zł, a w przypadku samochodów elektrycznych – 225 tys. zł.

Zmiana ta była elementem pakietu regulacji przyjętych jeszcze w 2022 r., a jej deklarowanym celem było wsparcie transformacji w kierunku bardziej ekologicznego transportu i zwiększenie konkurencyjności samochodów zeroemisyjnych. W praktyce jednak wielu ekspertów wskazuje, że konsekwencje mogą być odmienne od zamierzonych: przedsiębiorcy, zniechęceni do zakupu nowych pojazdów spalinowych, mogą zacząć poszukiwać tańszych, kilkuletnich aut z rynku wtórnego, co w dłuższej perspektywie może doprowadzić do zwiększenia liczby mniej ekologicznych samochodów na polskich drogach.

Zarys problematyki – kolej wąskotorowa w Polsce: tradycja, obecny stan, dominująca rola turystyczna

Koleje wąskotorowe stanowią szczególny element polskiego systemu transportowego. Ich historia sięga XIX wieku, kiedy to linie o nietypowym rozstawie torów służyły przede wszystkim do obsługi lokalnych gałęzi gospodarki – rolnictwa, leśnictwa czy przemysłu wydobywczego. Z czasem pełniły także funkcję komunikacyjną, zapewniając transport mieszkańcom mniejszych miejscowości i terenów oddalonych od głównych szlaków kolejowych.

Transformacja gospodarcza lat 90. XX wieku doprowadziła jednak do gwałtownego spadku znaczenia kolei wąskotorowych. Wiele z nich zostało zlikwidowanych, część zaś – przejęta przez samorządy, stowarzyszenia czy fundacje – zaczęła funkcjonować jako atrakcja turystyczna i element dziedzictwa kulturowego. Obecnie większość czynnych linii wąskotorowych kursuje sezonowo, głównie w okresie letnim, i pełni przede wszystkim funkcje rekreacyjne. Przykłady to m.in. Kolej Rogowska, Żuławska Kolej Dojazdowa czy Bieszczadzka Kolejka Leśna.

Nowa wizja Ministerstwa Infrastruktury

Ministerstwo Infrastruktury zapowiada obecnie odejście od wyłącznie turystycznego postrzegania kolei wąskotorowych. W projektach nowelizacji ustaw kolejowych pojawia się koncepcja ich wykorzystania również jako lokalnych przewoźników pasażerskich – obsługujących regularne połączenia, choć niekoniecznie całoroczne. Ma to pozwolić na lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury, zwiększenie mobilności mieszkańców obszarów peryferyjnych oraz odciążenie transportu drogowego.

W ostatnich miesiącach pojawiły się propozycje legislacyjne mające na celu rozszerzenie kompetencji asesorów sądowych. Zgodnie z nimi asesorzy mogliby orzekać nie tylko w sprawach mniej doniosłych, jak dzieje się obecnie, lecz także w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, dotyczących demoralizacji i czynów karalnych nieletnich, przymusowego leczenia osób uzależnionych oraz w innych sprawach należących do sądu opiekuńczego na podstawie odrębnych ustaw.

Stanowisko wobec tych propozycji zajął Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych, który w swojej opinii wyraził krytyczne zastrzeżenia. Wskazano, że projektowane zmiany rodzą poważne wątpliwości natury konstytucyjnej oraz systemowej – dotyczą one w szczególności braku pełnych gwarancji niezawisłości asesorów sądowych, a także sposobu ich mianowania, w którym uczestniczy obecna Krajowa Rada Sądownictwa.

Celem niniejszego artykułu jest analiza wskazanych problemów prawnych:

omówienie statusu asesora sądowego w polskim porządku prawnym,

przedstawienie zakresu planowanych kompetencji i ich doniosłości,

zbadanie wątpliwości konstytucyjnych oraz zagrożeń dla prawa do sądu,

a także wskazanie możliwych kierunków zmian, które mogłyby zapewnić lepszą ochronę praw jednostki przy równoczesnym usprawnieniu funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.